ชนเผ่ามายา

societies

      สังคมมายามีการแบ่งชั้นวรรณะ โดยมีพระนักบวชอยู่ในวรรณะสูงสุด เพราะเป็นผู้เข้าใจดาราศาสตร์ รู้สถาปัตยกรรมศาสตร์ และรอบรู้ในสรรพวิทยาการ ดังนั้น ชีวิตของพระจึงเป็นชีวิตที่สบาย มีหยก ขนนกปักษาสวรรค์ และหนังสัตว์ในครอบครอง และเวลาเดินทางไปไหนมาไหน จะมีทาสหามเสลี่ยงไป ส่วนชาวบ้านธรรมดานั้นก็จะทำแต่งาน แล้วนำผลิตผลดีๆ ไปถวายแด่กษัตริย์ เมื่ออยู่ในวัยเด็กชาวมายาจะใช้ชื่อหนึ่ง เวลาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ก็จะใช้อีกชื่อหนึ่ง และจะเปลี่ยนชื่ออีกครั้งเมื่อแต่งงาน ดังนั้น ชาวมายาแต่ละคนจะใช้ชื่อมากถึง 3 ชื่อในชีวิต ตามปกติชาวมายานับถือเทพเจ้ามาก และมีเทพเจ้ามากมายทั้งสุริยเทพ วสันตเทพ และมรณเทพและเทพเจ้าเหล่านี้ทรงโปรดปรานการเสวยเลือด ดังนั้น เหล่าเชลยศึกสงครามจะถูกชาวมายาฆ่าเพื่อเอาเลือดไปถวายเทพ     

            จากหลักฐานทางโบราณคดีและเอกสารสำคัญชี้ให้เห็นว่า การจัดระเบียบสังคมของชนเผ่ามายา แบ่งเป็นชนชั้นสูงที่เป็นมรดกตกทอด ( ขุนนางและนักบวช )กับชนชั้นที่ต่ำกว่า ประกอบด้วยชาวไร่ ชาวนา ทาส กับชนชั้นที่สูงกว่า คือชนชั้นของกลุ่มศิลปิน พ่อค้าวาณิชและผู้บริหารระดับต่ำ ซึ่งจัดว่าเป็นชนชั้นกลาง  ข้อมูลการจัดชนชั้นตั้งแต่ระยะแรกจนถึงยุคคลาสสิกไม่ค่อยเด่นชัด แต่พอมายุคหลังที่ต่างชาติรุกรานการจัดระเบียบทางสังคมก็เริ่มเด่นชัดขึ้นมาใน ศตวรรษที่ 15 นี้เอง

           บุคคลที่มีอำนาจมากที่สุดในการปกครองเรียกว่า “ บาลัคห์ อีนิค ” เป็นบุคคลที่ยิ่งใหญ่มาก ดำรงตำแหน่งเป็นมรดกตกทอด มีอำนาจสูงสุดทางการเมือง รับผิดชอบกิจการต่างๆของประชาชนและความสัมพันธ์กับรัฐที่ใกล้เคียง บริหารงานยุติธรรม

         ผู้ดำรงตำแหน่งบาลัคห์ ต้องมีผ้าปิดหน้าตลอด เพื่อปกกันมิให้ใครพูดกับเขาโดยตรง นอกจากนี้ยังต้องทำหน้าที่ทางศาสนา พิธีกรรมต่างๆอีกด้วย

        นอกจากนี้ขุนนางบางกลุ่มยังมีอาชีพเป็นพ่อค้า นายทหารชั้นสูง  ผู้มีทาสรับใช้ เจ้าชองที่ดิน สถาปนิกที่มีชื่อเสียง บรรดาขุนนางจะใช้ชีวิตที่หรูหราฟุ่มเฟื่อย เครื่องแต่งกายราคาแพง ประดับด้วยเพชรนิลจินดา มีหลุมฝังศพที่ใหญ่โต เมื่อเทียบกับชาวนาชาวไร่ที่มีชีวิต ฐานะที่ต่างกันมาก

      ชุมชนที่มีขนาดใหญ่นั้นเกิดจากการรวมชุมชนเล็กๆเข้าด้วยกัน นอกจากนั้นยังรวมเอาศูนย์กลางการประกอบพิธีกรรมที่มีวิหารพีระมิด ลานกว้าง สนามหญ้า หลายแห่งที่อยู่ในเขตเดียวกัน  ศูนย์กลางชุมชนขนาดใหญ่จะมีคนไปอาศัยอยู่มาก มักเป็นพ่อค้า ศิลปิน ช่างฝีมือด้านต่างๆ ตัวอย่างชุมชนเช่น เมืองติกัล

pyramid in Tikal

                                                  ชาวมายากับงานฝีมือ                             Mayan story cup

เมืองใหญ่ที่มีความเจริญ มีประชากรมาก และมีความมั่นคงทางการเมืองสูง มีชุมชนหรือ เมืองเล็กๆร่วมกันเป็นพันธมิตร เจ้าผู้ครองแคว้นมักมีความสัมพันธ์ทางสายเลือด และอาจสมัครใจเป็นพันธมิตรเพราะผลประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจ หรือการป้องกันข้าศึกร่วมกัน เมื่อมีการรวมตัวกันมากขึ้นก็จะกลายเป็นนครรัฐ และกลายเป็นอาณาจักรใหญ่โตในที่สุด  

 การทำสงครามนั้น มีหลักฐานปรากฏในยุคคลาสสิกมีการสู้รบระหว่างเมืองหรือ ชุมชนใหญ่หลายแห่ง ด้วยเหตุนี้ซากเมืองต่างๆที่หลงเหลือมีน้อย แต่ก็พอจะมีเมืองใหญ่ๆที่เหลืออยู่เช่น เมืองเบแคนทางด้านตะวันออกเยงใต้ของแคว้นแคมเปเช ซึ่งล้อมรอบด้วยกำแพงเมือง กว้างและลึก 40 ฟุต

      ในช่วงของสงคราม บทบาทของกองทัพจะโดดเด่นมากและจะมีการต่อสู้ระหว่างทหารกลุ่มเล็กๆ เนื่องมาจากมีความเห็นที่ไม่ลงรอยกัน หรือต้องการเหยื่อผู้เคราะห์ร้ายไปบูชายัญ หรือเอาไปเป็นทาสรับใช้ ความขัดแย้งดังกล่าวเป็นภาพจิตรกรรมฝาผนังที่เมืองโบนัมปัก ภาพเขียนภาชนะดินเผา และอนุสาวรีย์ที่แสดงถึงคุณงามความดีความกล้า รวมทั้งภาพของนักโทษหรือทาสที่ถูกจับเป็นเชลย เผ่ามายา ถือว่า การทำสงครามนั้นเกี่ยวกับกับศาสนา เนื่องจากเป็นการเผยแผ่บารมีของเทพเจ้าประจำท้องถิ่น ดังนั้นเวลาไปแต่งทัพที่ใดก็มักจะมีกลุ่มนักบวชนำรูปปั้นเทพเจ้านำหน้าทัพเสมอ

               สำหรับอาวุธนั้น  จากจิตรกรรมฝาผนังและภาพจำหลักบนศอลาจารึกนั้นได้แสดงอาวุธของชนเผ่ามายาไว้มาก ที่ใช้ทั่วไปก็มี หอกสั้นปลายแหลมคมที่ทำด้วยหินฟลิ้นท์หรือหินแก้วภูเขาไฟคล้ายหินแกรนิตชนิดบาง แต่ใส นอกจากนี้ยังมีกระบองและโล่ห์

อาวุธของชาวมายา

ที่มา : www.microsoft.com

     พอหลังจากยุคคลาสสิก การทำสงครามมีบทบาทมากขึ้น ชนมายาก็ได้สร้างอาวุธมากขึ้นนิยมใช้ธนูเครื่องยิงฉมวก ห่วงเชือกสำหรับเหวี่ยงก้อนหิน ดาบปลายแหลมที่ทำด้วยหินภูเขาไฟ เสื้อเกาะที่ทำด้วยผ้าหนาหลายชั้น หรือทำด้วยหนังสมเสร็จที่หนาและทน ส่วนยุทธศาสตร์นั้น นิยมใช้วิธีพุ่งโจมตีด้านหน้า และมักต่อสู้แบบประชิดตัว โดยทั่วไปสงครามมักเกิดในช่วงเวลาที่สั้น การต่อสู้ ไม่เคยเกิดในเวลากลางคืน มักมีการประกาศพักรบในช่วงเย็น จนกระทั่งถึง

วันรุ่งขี้นจึงสู้กันใหม่ ในการสู้รบนั้นผู้บัญชาการรบ เรียกว่า “นาคอมส์”  ดำรงตำแหน่งครั้งละสามปี  ห้ามมีความสัมพันธ์ทางเพศ ห้ามกินเนื้อสัตว์และดื่มของมึนเมา นักรบที่ได้รับชัยชนะในสงคราม ต้องตัดขากรรไกรล่างของทหารที่สิ้นชีวิต จากนั้นก็ถลกหนัง แล่เนื้อออก เอาแต่กระดูกมาร้อยเป็นพวงมาลัยคล้องแขน เพื่อเป็นสัญลักษณ์ทางความกล้าหาญ เป้าหมายเบื้องต้นก็คือ การพยายามจับเชลยมากกว่าการประหารชีวิตโดยเฉพาะศัตรูที่เป็นนายทหารระดับสูงหรือขุนนาง

Temple of the Warriors, Chichen Itza 800-1200 AD. The Toltecs invaded the Yucatan at the end of the 11th century and recreated the institutions of their former capital, Tula .This temple unites Toltec and Mayan forms .The toltec Lord of the Dawn and the Mayan rain God Chac, appear in the temple.

 ที่มา : mexicanart.info/mayans.htm 

   ทางด้านสภาพการค้าขายนั้น นับตั้งแต่โบราณ การค้าของชนเผ่ามายามีบทบาทสำคัญในการพัฒนาอารยธรรม และช่วยส่งเสริมความั่นคงทางการเมืองมากทีเดียว อาชีพส่วนใหญ่มักได้รับการส่งเสริมให้มีผลผลิตทางการค้า เพื่อนำไปแลกเปลี่ยนสินค้าจากเมืองต่างๆ ทั้งภายในและภายนอกอาณาจักรมากขึ้นตามลำดับ  สินค้าจำพวกหินฟลิ้นท์ ขี้ผึ้ง น้ำผึ้ง ผลิตภัณฑ์สิ่งทอ ยางพารา กำยาน โคปาล ผักแห้ง ยาสูบ วานิลลา เครื่องปั้นดินเผาหลายสี เปลือกกระดองเต่า ขนนก หนัง เสือจากัวร์ และหนังแมวป่าคล้ายเสือดาว สินค้าเหล่านี้ผลิตที่เมืองในที่ราบต่ำและนำไปขายที่ราบสูงในแคว้นเซียพัส แคว้นกัวเตมาลา และแคว้นเอลซาวาดอร์ ส่วนประชาชนที่อาศัยอยู่ตามชายทะเลก็จะผลิตสินค้า ประเภท เกลือ ปลาเค็ม ปลาแห้ง หอยทะเล กระดูกปลากระเบน และหอยมุก นอกจากนี้ยังมีพลอยสีเขียว หรือฟ้าใส ทองแดง และทองคำจากเม็กซิโก และโลหะชนิดต่างๆที่ผลิตจาก ปานามา คอสตาริกา และโคลัมเบีย

สภาพตลาดของชาวมายา 

ที่มา : www.artemaya.com/images/

                  สภาพตลาด ปรากฎหลักฐานในช่วงหลังยุคคลาสสิก เมืองต่างๆจะสร้างศูนย์กลางตลาดการค้า เช่น ตลาดการค้านครชิเชน อิทซา เป็นอาคารขนาดใหญ่ยกพื้นด้วยเสากลม ภายในจะมีห้องเล็กๆเป็นแผงลอยขายสินค้าซึ่งจะแตกต่างจากปัจจุบันไม่มาก คือ มีเสียงอึกทึก มีผู้คนส่งเสียงดังจำนวนมาก 

Entrance to the Temple of the warriors, Chichen Itza 800-1200 AD. Two serpant columns in the form of a rattlesnake stand behind a Chacmool, the supernatural bearer of the offering to the gods, often human hearts .

Palenque 700s AD

ที่มา : mexicanart.info/mayans.htm

               สรุปแล้วธุรกิจการค้าขายแลกเปลี่ยนมีบทบาทสำคัญยิ่งในการพัฒนาวัฒนธรรมชนเผ่ามายา ส่งเสริมให้มีการติดต่อพ่อค้าต่างเมือง กระตุ้นให้พ่อค้า ศิลปิน นักปราชญ์ ผลิตผลงานออกมาอย่างต่อเนื่องในขณะที่ประชากรก็เพิ่มอย่างไม่หยุดยั้ง                           

          ในความพยายามที่จะเข้าใจความรู้สึกนึกคิดต่างๆ ของชาวมายา นักโบราณคดีได้บุกป่า ฝ่าดงในเม็กซิโกเพื่อค้นหาหลักฐานจากพีระมิด จากวิหารที่ชาวมายาสร้างและ James E. Brady แห่งมหาวิทยาลัย California State ในสหรัฐอเมริกา ได้พบว่า ถ้ำคือศาสนสถานที่สำคัญของชาวมายา เพราะเขาได้พบหลักฐานมากมายในถ้ำที่แสดงให้เห็นว่า ภายในถ้ำที่ไม่ค่อยมีแสงสว่างนัก กษัตริย์มายาและพระนักบวชชาวมายามักทำพิธีกรรมและสวดมนต์เพื่อให้ตนเองครองอำนาจอย่างยั่งยืนและเมื่อถ้ำในธรรมชาติมีน้อย ชาวมายาจึงได้หันไปขุดถ้ำ เพื่อใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีกรรมเป็นจำนวนมาก จนถ้ำอาจเปรียบเทียบได้กับพีระมิดมายาที่เลื่องชื่อ

              ชาวนามายาที่อยู่ห่างไกลจากเมืองและอยู่ในป่ามักขุดถ้ำตามภูเขา เพื่อใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา และในถ้ำบางถ้ำนั้นชาวมายาจะนำศพของบรรพบุรุษไปฝัง ทั้งนี้เพราะชาวมายาเชื่อว่าน้ำที่ไหลจากภูเขาและออกมาตามถ้ำ คือน้ำจากใจกลางโลกที่สามารถเลี้ยงดูมนุษย์ได้ ดังนั้น การฝังศพของบรรพบุรุษในสถานที่ลึกเช่นนี้ จึงเป็นการไหว้วานให้วิญญาณให้ปกป้องน้ำ เพื่อชาวมายาได้มีใช้ตลอดไปด้วย นอกจากนี้การฝังศพในถ้ำก็เป็นการช่วยให้วิญญาณของผู้ตายได้ติดต่อกับยมเทพในนรก เพื่อขอร้องมิให้ยมเทพบันดาลเหตุร้ายแก่ตน นอกจากนี้ ยังพบเปลือกหอยมากมายในถ้ำ ทั้งนี้เพราะชาวมายาเชื่อว่าเปลือกหอยคือสัญลักษณ์ของน้ำ การเกิด การตาย และการเจริญพันธุ์และยังพบเครื่องปั้นดินเผาและลูกปัดด้วย ในบางถ้ำมีภาพวาดตามผนังซึ่งแสดงให้เห็นการแต่งกายของชาวมายาสมัยนั้น

ที่มา: บรรยงค์ บุญฤทธิ์.อาณาจักรลึกลับดินแดนอาถรรพ์ชนเผ่ามายา,กรุงเทพ:2537.                         

 http://www.mwit.ac.th 

Advertising Zone    Close